En daarom werden we scheef bekeken omdat we niet konden geven omdat er zeker tien met hun handen in ons zakken zaten. En daarom werden we gekoeionneerd door blogs aan de lopende band. Gewoon omdat er anderen weer maar eens de dikke man zouden kunnen uithangen met gebedeld geld.

Derde tsoenami-geld gaat naar personeel

18 tot 32 procent van het geld dat VN-afdelingen als de Wereldgezondheids- organisatie (WHO) en het Wereldvoedselprogramma voor de eerste dringende hulp na de tsoenami in Zuid-Oost-Azië hebben gekregen, is besteed aan personeel, administratie en andere kosten. Dat blijkt uit een onderzoek van de Britse krant Financial Times. Er bestaan geen normen over wat aanvaardbaar wordt geacht.

Gegevens vergelijken is moeilijk. Sommige VN-organisaties weigeren hun personeelskosten bekend te maken. Andere boeken posten als transport of apparatuur op verschillende manieren.

Gift van tante

Toen Jan Egeland, ondersecretaris-generaal van de VN, in maart bekendmaakte dat de financiële adviseurs PriceWaterhouseCoopers de besteding van de ingezamelde 1,1 miljard dollar aan VN-fondsen in goede banen zouden helpen leiden, had hij het over een simpel criterium. ,,In het nieuwe systeem”, zei hij, ,,kan mijn tante zomaar binnenstappen om te kijken waar haar bijdrage voor het kinderfonds Unicef aan besteed wordt.”

Een jaar na de ramp zou Egelands tante weinig te weten gekomen zijn. Tenzij hij een ,,heel slimme tante” heeft, zoals een hooggeplaatste VN-functionaris het stelt, of ,,veel geduld uitoefent”, zegt een hooggeplaatste ambtenaar van een grote hulporganisatie. Egeland zelf houdt het erop dat zijn tante negen maanden later ,,blij zou zijn met een werk in uitvoering.”

De beloftes van transparantie en klaarheid lijken verre van gerealiseerd. Naast een diep ingewortelde paranoia voor publieke onthullingen, is dat vooral te wijten aan de omslachtige bureaucratie en boekhoudmethodes van de VN. ,,Het goede nieuws is dat de financiën nog nooit zo uitvoerig uitgeplozen zijn. Het slechte nieuws is dat we nog altijd tekortschieten”, gaf Egeland vorige week toe.

Volgens de cijfers die de VN openbaar gemaakt heeft, is tot op vandaag ruim 635 miljoen dollar (530 miljoen euro) van de beloofde 1,1 miljard dollar besteed aan sectoren zoals ,,voedsel” (152,6 miljoen dollar), ,,coördinatie en steun’ (106,5 miljoen dollar), ,,gezondheid” (94,7 miljoen dollar) en ,,onderdak en materiële zaken” (84,6 miljoen dollar). Maar hoe dat geld in feite besteed is, blijft een raadsel, leert het onderzoek door de beurskrant Financial Times .

Volgens Egeland zijn de procedures aan het veranderen. ,,Over een paar jaar bestaat er een heel ander niveau van openheid”, zegt hij. Volgens de VN is maar een klein deel van de ruim wereldwijd ingezamelde 13 miljard dollar naar adviseurs gegaan die 10.000 dollar per maand vragen, of naar administratieve kosten. Maar voorlopig is er geen publieke informatie beschikbaar die aangeeft om hoeveel geld het gaat.

Geen antwoord

De krant heeft een groot aantal organisaties benaderd. Sommige wezen het verzoek om informatie af of gaven er geen gehoor aan. Andere, zoals het VN-milieuprogramma, kwamen op de proppen met onvolledige informatie of ,,voorlopige, niet-bevestigde” gegevens. Privé-organisaties zoals Care en Save The Children beweerden dat ze verkeerdelijk op de lijst stonden. Egelands eigen Organisatie voor de Coördinatie van Humanitaire Hulp (OCHA) moest haar uitgaven nog publiek maken op het moment van publicatie.

Een eerste verzoek om informatie bij Unicef werd verstuurd op 20 oktober. Maar pas deze week heeft de organisatie details vrijgegeven over de 169,5 miljoen die ze tot 1 november uitgegeven heeft. Bijna 20 procent ging naar personeels-, en administratieve of verwante kosten.

Het VN-Ontwikkelingsprogramma (UNDP) heeft tot 8 december 82,5 miljoen dollar uitgegeven van de ontvangen 120,2 miljoen. Vijf procent is naar administratieve kosten gegaan. 1,4 miljoen werd besteed aan de lonen van het personeel.

Volgens William Orme, woordvoerder van het UNDP in New York, ontbraken in die ramingen de salarissen van de vetbetaalde adviseurs die het veldwerk uitvoeren. Inbegrepen waren alleen de voltijdse personeelsleden die er na de tsoenami bijgekomen waren, zei hij.

Directe noodhulp

Andere VN-organisaties – vooral diegene die instaan voor de directe levering van hulpmiddelen – lieten wel in hun kaarten kijken.

Het Wereldvoedselprogramma had eind oktober ruim 215 miljoen dollar besteed aan voedselhulp. 18 procent daarvan ging naar salarissen, administratie, vervoer en materiaal.

De VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR maakte bekend dat 22 procent van het geld dat ze tegen eind oktober uitgegeven had in Indonesië (2,5 miljoen van de 11,2 miljoen dollar) naar personeels- en administratieve kosten is gegaan.

De Wereldgezondheidsorganisatie had begin december 32 procent van de 49 miljoen dollar besteed aan personeel en administratie of allerlei kosten, zoals reiskosten en huur.

Het is moeilijk te zeggen hoe deze kosten de vergelijking doorstaan met die van privé-hulporganisaties. Volgens Alex Jacobs, directeur van de Britse non-profitorganisatie Mango die boekhoudkundig advies geeft aan hulporganisaties, zijn er geen internationale normen die bepalen wat redelijk is of wat bekendgemaakt moet worden. De cijfers die de hulporganisaties publiek maken, zijn trouwens vaak ,,nietszeggend”, zegt hij.

Oxfam weigerde details vrij te geven, maar in een rapport staat dat bijna 10 procent van de schenkingen naar administratie is gegaan.

Het lijkt erop dat de hulpverlening nog een lange weg af te leggen heeft voor ze de privé-sector bijbeent. Zelfs al zegt Eric Schwartz, de plaatsvervanger van Bill Clinton als speciaal VN-afgezant: ,,We moeten op zijn minst evenveel rekenschap kunnen afleggen als de privé-sector.”

 
Bron: Het Nieuwsblad